Avrupadan 5 yıl önce menopoza giriyoruz

Dr. Bayraktaroğlu, 18 Ekim Menopoz Günü nedeniyle kadınlarda menopoz süreci ile bilinmesi gerekenleri anlatırken, sık sorulan soruları da yanıtladı. Menopoz tıp dilinde kadının adetten kesilmesi ve doğurganlığının sona ermesi olarak tanımlanıyor. Toplumumuzda ise yaygın bir kanı olarak menopoz dönemi yaşlılık döneminin başlangıcı olarak görülüyor. Ortalama insan ömrünün 80'li yaşların üzerine çıktığı günümüzde, menopoz döneminin aslında insan hayatının önemli bir kısmını kapsıyor. Türkiye’de menopoza girme yaşı 46 olmakla birlikte yurt dışında 51 yaş olarak bildiriliyor. Bunun nedeni ise, Avrupa’da kadınların menopoz dönemiyle ilgili olarak önceden bazı önlemler almaları ve kalsiyum içeren yiyecekler yemesinden kaynaklanıyor.
Menopoz döneminde östrojen hormonu salgısının aşırı düşmesiyle birlikte kalp hastalıkları ve kemik erimesi (osteoporoz) riski de artıyor. Bu riskleri önleme konusunda var olan seçenekler hakkında bilgi sahibi olmak için, kadınların yıllık jinekolojik muayenelerini menopoz döneminde de devam ettirmesi önem taşıyor.

Menopoza girme yaşı nedir?
Menopoz sözcüğünün Yunanca kelime anlamı son adet kanamasıdır. Menopoz kadınlarda ergenlik çağı ile başlayan ve düzenli aralıklarla her ay tekrarlanan adet kanamalarının sona ermesi durumudur. Menopoz dönemi öncesi ve sonrası ile birlikte bireyde farklılıklar görülebilir. Türkiye’de menopoza girme yaşı 46 olmakla birlikte yurt dışında 51 yaştır. Bunun nedeni ise: Önceden önlem alınması, kalsiyum içeren yiyecekler yenmesidir.

Menopoz nasıl oluşur?
Birey doğduğunda yumurtaları rezervli olarak dünyaya geliyor. İlk âdetini gördükten sonra bu yumurtalarını düzenli olarak atıyor. İlerleyen dönemlerde yumurta rezervlerinin kaybolmasıyla menopoz oluşuyor. Premenopoz, menopoz ve post menopoz olmak üzere 3 farklı evreye ayrılan bu dönemde yoğun kanama ya da hiç adet görmeme gibi etkiler oluşabilir. Menopozun tanısı ancak bir yıl adet görülmediyse ya da bu süre bir yılı geçtiyse koyabiliyoruz. Eğer bir yılı geçmediyse kadının menopoza girdiğini söyleyemiyoruz.

Menopoz etkileri nelerdir?
Menopozda östrojen eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkan belirtiler şu şekilde özetlenebilir: Adet kanamalarının kesilmesi, sıcak basmaları, gece terlemeleri, çarpıntı, uykusuzluk, sinirlilik depresyon, cilt kuruluğu, cinsel isteksizlik, vajinal kuruluk, memelerde küçülme gibi değişiklikler. Kemiklerde erime (osteoporoz) ve buna bağlı olarak erken dönemlerde ortaya çıkan bel, eklem ve kas ağrıları ve daha ileri aşamalarında kemik kırıklarının görülmesi. Ayrıca menopoz sürecinin geç dönem belirtileri arasında kalp damar sistemi ve kemik metabolizması üzerine olan etkileri meydana gelir. Bunlardan en önemlisi kemik erimesi yani osteoporozdur.

Menopoza giren kişilerde ortaya çıkan değişiklikler nelerdir?
Menopoz her toplumda farklı algılanma düzeyine göre tarif edilse de bütün dünyadaki kadınların hissettikleri hemen hemen aynıdır. Ateş basması, nedensiz terleme, çarpıntı, nedensiz bir endişe hali, çabuk öfkelenme, cinsel istekte azalma, uykusuzluk, baş ağrısı, vajinal kuruluk belirtilerinin hepsi bir hastada var olabildiği gibi bu belirtilerden sadece birkaçı da hastalar tarafından dile getirilir.

Daha erken yaşlarda menopoza girenler var mıdır?
20-25 yaşları arasında da menopoza giren hastalar olabilir. Bunun nedenleri yapısal ya da kalıtımsal olabilir. Erken menopoza girenlerin normal menopoz yaşına gelene, yani 47 yaşına kadar hormon almaları gerekir.

Menopoz döneminde cinsellikle ilgiline tür kaygılar olur?
Menopoza giren kadının da cinsel fonksiyonlarının devam etmesi lazım, menopoz hayatın sonu değil. Ne var ki menopoz döneminde hormon eksikliğinizi tamamlamazsanız, vajeniniz daralıyor, kuruyor, cilt inceliyor. Kadınlar bu dönemde kadınlıklarının bittiğini düşünüyor. Kadınlar genellikle adet görmenin kadınlık fonksiyonu olduğunu varsayıyorlar. Özetle; menopoz döneminde kadınlar bilinen sıkıntıların yanı sıra cinsel kaynaklı sıkıntılarını da büyük bir açıklıkla hekimleriyle paylaşmalı ve daha güzel ve kaliteli bir yaşam için işbirliği yapmalıdır.

Cerrahi menopoz nedir?
Cerrahi menopoz bir nedenden ötürü yumurtalıkların alınması sonrası gelişen menopozdur. Geçirilmiş herhangi bir hastalık olabilir. Hastada miyom ya da kötü huylu kist olabilir. Çoğunlukla 45 yaşından sonra myom nedeniyle kadınlarda genellikle rahim ile birlikte yumurtalıklar da alınır. Yumurtalıkların alınmasının sebebi, ileride gelişebilecek olası yumurtalık kanserine karşı kişiyi korumaktır.

Cerrahi menopozun normal menopozdan ne gibi farkı vardır?
Cerrahi menopozda adetten kesilmenin verdiği sıkıntılar ve problemler normal menopoza göre çok daha şiddetlidir. Çünkü normal menopozda yumurtalıkların tükenmesi yavaş yavaş olup vücut belli bir şekilde duruma adapte olurken cerrahi menopozda bu süreç ani olarak gerçekleşir.

Menopozda ne tür egzersizler önerirsiniz?
Yaşamın her döneminde olduğu gibi egzersiz bu dönemde de çok önemlidir. Menopozda kemik erimesini önlemek için 20-25 dakika yürüyüş yapılmalıdır. Bu dönemde vücudun çok yumuşak olması nedeniyle hastalarımız pilates önerebilirim. Ayrıca tempolu yürüyüş, mümkünse koşu ve yüzme gibi geniş kas gruplarının katıldığı egzersizler tercih edilmelidir.